آبله میمون چیست؟
آبله میمون یک بیماری نادر است که در اثر عفونت با ویروس آبله میمون ایجاد میشود. ویروس آبله میمون از جنس Orthopoxvirus از خانواده Poxviridae است. جنس Orthopoxvirus همچنین شامل ویروس واریولا (که باعث آبله میشود)، ویروس واکسینیا (مورد استفاده در واکسن آبله) و ویروس آبله گاوی است.
آبله میمون از کجا آغاز شد؟
محققان، آبله میمون را برای اولین بار در سال ۱۹۵۸ در میمونهای آزمایشگاهی شناسایی کردند. اولین مورد انسانی آبله میمون در سال ۱۹۷۰ در جمهوری کنگو ثبت شد. این ویروس از حیوانات وحشی مانند جوندگان یا از طریق افراد آلوده به یک فرد سالم منتقل میشود.
سالانه چند هزار مورد از این بیماری در آفریقا و اغلب در بخشهای غربی و مرکزی این قاره رخ میدهد. اما موارد خارج از آفریقا به تعداد انگشت شماری محدود شده است که با سفر به آفریقا یا واردات حیوانات آلوده مرتبط است.
تعداد موارد ابتلا به آبله میمون در خارج از آفریقا که در هفتههای اخیر رخ داده، از سال ۱۹۷۰ بیسابقه بوده است. این گسترش سریع همان چیزی است که دانشمندان را در حالت آماده باش قرار داده و نگران کرده است.
محققین بر این عقیده بودند که آبله میمون به آسانی از فردی به فرد دیگر منتقل نمیشود و از آنجایی که مربوط به ویروس آبله است، درمانها و واکسنهایی برای جلوگیری از انتشار آن وجود دارد.
آنچه محققین را در رابطه با آبله میمون نگران کرده این است که:
1. سویههای مختلفی از این ویروس وجود دارد. به عنوان مثال سویهای که عمدتاً در غرب آفریقا یافت میشود، باعث بیماری خفیف شده و نرخ مرگ و میر کمی در مقایسه با گونهای که در آفریقای مرکزی یافت میشود، دارد.
اما آیا آبله میمون در حال گسترش، سویه متفاوتی است؟ آیا افزایش ناگهانی موارد ابتلا، ناشی از جهشی است که به این ویروس اجازه میدهد سریعتر از گذشته منتقل شود؟
2. تشخیص آبله میمون در افرادی که ظاهرا هیچ ارتباط با یکدیگر ندارند، نشان میدهد که ویروس ممکن است بیصدا در حال گسترش باشد. اگر این بیماری بدون علامت گسترش یابد، نگران کننده خواهد بود زیرا ردیابی ویروس را سختتر میکند.
علائم آبله میمون
در انسان علائم آبله میمون مشابه علائم آبله اما خفیفتر است. آبله میمون با تب، سردرد، دردهای عضلانی و خستگی شروع میشود. تفاوت اصلی بین علائم آبله و آبله میمون در این است که آبله میمون باعث تورم غدد لنفاوی (لنفادنوپاتی[۱]) میشود درحالیکه آبله اینطور نیست.
غدد لنفاوی ممکن است در گردن (زیر فکی و گردنی)، زیر بغل یا کشاله ران متورم شوند. این عارضه ممکن است در هر دو طرف بدن یا فقط در یک طرف بدن ایجاد شوند.
دوره کمون (زمان ابتلا به عفونت تا زمان ظهور علائم) برای آبله میمون معمولاً ۷-۱۴ روز است اما میتواند ۵-۲۱ روز نیز باشد.
آبله میمون با علائم زیر شروع میشود:
- تب
- سردرد
- دردهای عضلانی
- كمر درد
- تورم غدد لنفاوی
- لرز
- خستگی
در عرض ۱ تا ۳ روز (گاهی اوقات طولانیتر) پس از ظهور تب، بیمار دچار بثورات میشود. این بثورات پوستی اغلب از صورت شروع شده و سپس به سایر قسمتهای بدن گسترش مییابند.
این بیماری معمولاً ۲ تا ۴ هفته طول میکشد. در آفریقا، از هر ۱۰ نفر مبتلا به آبله میمون، ۱ نفر جان خود را از دست میدهد.
مراحل پیشرفت ضایعات پوستی
ضایعات پوستی ناشی از آبله میمون در طول دوره بیماری به صورت زیر پیشرفت میکنند. در نهایت خشک شده و از بین میروند اما آثار آن ممکن است روی پوست باقی بماند.
- ماکول (Macules): ماکول ها ضایعات مسطحی هستند که اندازه آنها کمتر از ۱ سانتیمتر است. به سادگی با چشم غیر مسلح و لمس کردن شناسایی میشوند. ماکول بر اساس علت میتواند رنگهای مختلفی داشته باشد.
- پاپول (Papules):پاپول ناحیه برجستهای از بافت پوست است. پاپول میتواند مرزهای مشخص یا نامشخصی داشته باشد و در اشکال، رنگها و اندازههای مختلف ظاهر شود.
- وزیکول (Vesicles):وزیکول یا تاول پر از مایع با دیواره نازک و معمولاً شفاف و کوچک است.
- پوسچول (Pustules):پوسچول یک قسمت برآمده از پوسته پر از مایع زرد رنگی به نام چرک است. این در اصل یک جوش بزرگ است.
- دلمه(Scabs):دلمه یک پوشش محافظ بافتی است که پس از آسیب دیدن پوست ایجاد میشود.
نحوه انتقال آبله میمون
انتقال ویروس آبله میمون زمانی اتفاق میافتد که فرد از طریق حیوان، انسان یا مواد آلوده به ویروس با آن تماس پیدا کند.
راههای انتقال
ویروس از طریق پوست آسیب دیده (حتی آسیبدیدگی جزئی که قابل مشاهده نباشد)، دستگاه تنفسی یا غشاهای مخاطی (چشم، بینی یا دهان) وارد بدن میشود.
حیوان به انسان
انتقال از حیوان به انسان ممکن است از طریق گاز گرفتن یا چنگ انداختن، مصرف گوشت شکار، تماس مستقیم با مایعات بدن یا مدفوع حیوانات، یا تماس غیرمستقیم از طریق بسترهای آلوده رخ دهد.
انسان به انسان
انتقال آبله میمون از انسان به انسانی دیگر میتواند از طریق قطرات تنفسی بزرگ اتفاق بیفتد. قطرات تنفسی معمولاً نمیتوانند بیش از چند فوت حرکت کنند، بنابراین تماس چهره به چهره طولانی مدت برای انتقال ویروس لازم است.
آبله میمون از طریق تماس با مایعات بدن یا مدفوع و ادرار فرد آلوده و همچنین و لباسها یا ملحفههای آلوده نیز ممکن است انتقال یابد.
سخن پایانی
همانطور که گفته شد آبله میمون یک بیماری مشترک بین انسان و دام است که در هفتههای اخیر توجه زیادی را به خود جلب کرده، زیرا نه تنها کشورهای غرب و مرکز آفریقا، بلکه سایر نقاط جهان را نیز درگیر کرده است.
آبله میمون توسط ویروس آبله میمون، عضوی از جنس Orthopoxvirus در خانواده Poxviridae ایجاد میشود.
این بیماری معمولاً از نظر بالینی با تب، بثورات و غدد لنفاوی متورم شناخته شده و ممکن است منجر به طیف وسیعی از عوارض پزشکی شود.
این بیماری از طریق تماس نزدیک با شخص یا حیوان آلوده یا مواد آلوده به ویروس به انسان منتقل میشود. در حال حاضر واکسنهای مورد استفاده در برنامه ریشه کنی آبله، محافظت در برابر آبله میمون را فراهم کردند. اما محققین در تلاش هستند واکسن های جدیدتری برای درمان این بیماری کشف کنند.